Coffeeshops en banken

Banken en coffeeshops hebben de laatste jaren geen optimale relatie. Het is voor een coffeeshopondernemer niet makkelijk om bankrekening aan te vragen en sinds ruim een jaar beperken banken de verstrekking van cash geld.

Banken zijn de afgelopen jaren meerdere malen in het nieuws gekomen vanwege grote witwasschandalen en ze liggen onder een vergrootglas. Coffeeshops hebben een gedoogde status maar moeten zakendoen met niet gedoogde cannabistelers. Meer nog dan vroeger hanteren veel banken daarom een terughoudend beleid ten aanzien van coffeeshops. Rob Bosma zit namens het PCN in een werkgroep van coffeeshopondernemers die probeert de lucht tussen de banken en de coffeeshops te klaren. Bosma legt uit: ‘Banken hebben geen eenvoudige positie. Ze moeten voldoen aan twee wetten: De WFT (Wet Financieel Toezicht) en de WWFT (Wet ter voorkoming van Witwassen en Financiering Terrorisme). Verschillende Toezichthouders (De Nederlandsche Bank (DNB), de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en de Belastingdienst) zien toe op naleving van die wetten.’

Know Your Client

De banken moeten onder meer een KYC (Know Your Client) onderzoek uitvoeren en een CDD (Customer Due Diligence). Ze moeten weten met welke ondernemingen ze werken en waar het geld van klanten vandaan komt en waar het heen gaat. Dat levert in het geval van coffeeshops problemen op, want coffeeshops kunnen hun inkoop niet verantwoorden met inkoopfacturen.

Probleem voor coffeeshops

‘Bij verschillende banken leidt dat voor coffeeshops tot uiteenlopende problemen,’ aldus Bosma. ‘Zo stelt de Rabobank geen financier te willen zijn van de achterdeur en weigert de bank op die grond om de coffeeshops meer dan 8000 euro per maand cash geld te geven. Maar zonder cashgeld kan een coffeeshop aan de achterdeur geen rekeningen betalen en veel coffeeshops kopen maandelijks voor meer dan 8000 euro in.’ Coffeeshops proberen inmiddels op allerlei manieren aan voldoende cashgeld te komen, bijvoorbeeld door klanten te vragen zoveel mogelijk contact te betalen.

Bij de ABN en de ING speelt een ander probleem. ‘Hier liggen de systemen dwars die het giraal geldverkeer mogelijk maken. Een heel verhaal,’ aldus Bosma. ‘Maar het komt erop neer dat door de opstelling van deze banken het moeilijk is om klanten PIN-betalingen in coffeeshops te laten doen.’

Gezamenlijk probleem

De coffeeshops hebben de banken nodig om op een normale zakelijke manier financiële transacties af te handelen. Coffeeshops hebben cashgeld, een zakelijke bankrekening en een pinautomaat in hun zaak nodig. Aan de andere kant moeten banken aan de regels van de wet voldoen en komen ze in de problemen bij de handelingen rondom het inkoopgedeelte van de coffeeshops en bij het herleiden van geldstromen van coffeeshops.

‘Een klant met een coffeeshop staat momenteel niet hoog op het verlanglijstje van een bank. Ze willen hun vingers niet aan ons branden.’ Bosma legt uit dat banken niet in een nieuw onderzoekstraject van een van de Toezichthouders terecht willen komen. ‘Dat kost de banken veel geld en is slecht voor de reputatie van de betrokken bank.’

Brief minister

De relatie tussen coffeeshops en banken is van oudsher stroef. Op 18 januari 2010 stuurde voormalig minister van Financiën Wouter Bos een brief naar de Tweede Kamer, waarin hij uitlegde dat hij van mening is dat banken bepaalde sectoren als de seksindustrie of de coffeeshopsector niet in zijn geheel moeten uitsluiten van ‘betaalfaciliteiten’. Een lening verstrekken hoeft van de Minister niet persé, maar iedere fatsoenlijke coffeeshop zou op zijn minst zijn rekeningen zonder cashgeld of een zak goudklompjes moeten kunnen betalen.

Een passage uit de brief van Bos uit 2010: ‘Vanuit mijn perspectief is het noodzakelijk dat zeker gesteld wordt dat naast legale ook gedoogde bedrijven toegang hebben tot betaalfaciliteiten. Deze bedrijfstakken categoraal uitsluiten van betaalfaciliteiten die noodzakelijk zijn voor een maatschappelijk geaccepteerde deelname aan het economisch verkeer, is ongewenst. Een bank moet evenwel tegen misbruik kunnen optreden en een individuele afweging kunnen maken of zij een cliënt al dan niet wil accepteren; de toegang tot betaalfaciliteiten is geen absoluut recht. Hoewel ik regelgeving niet uit wil sluiten, heeft een oplossing waarbij banken vrijwillig coffeeshops blijven accepteren -met inachtneming van de customer due dilligence-regelgeving - mijn voorkeur. Ik heb de NVB [Nederlandse Vereniging van Banken] daarom uitdrukkelijk verzocht haar leden te vragen het beleid van banken van categoraal weigeren van coffeeshops te herzien.’

Rechtszaken

Na de brief werd de relatie tussen coffeeshops en banken enkele jaren beter, maar het afgelopen jaar gaat het weer fout.

Met de volgende brief werd een coffeeshopondernemer een rekening geweigerd: ‘Bedankt voor jouw toelichting en geduld. We hebben jouw aanvraag intern besproken en moeten helaas jouw aanvraag annuleren. Wij denken - gezien de doelomschrijving van jouw onderneming - onder meer niet te kunnen voldoen aan de te verwachten aard van de transacties. Onze dienstverlening en services zijn hier helaas niet op ingericht om dit te kunnen faciliteren, waardoor we genoodzaakt zijn jouw aanvraag te annuleren. Knab heeft namelijk besloten om ondernemingen die (indirect) actief zijn in de cannabismarkt niet te accepteren.’ Heel wat coffeeshopondernemers hebben vergelijkbare afwijzingen ontvangen.

Er spelen op dit moment heel wat rechtszaken van coffeeshops tegen banken, omdat de banken coffeeshops een rekening weigeren. Dat leidt tot de vreemde situatie dat coffeeshops nu bij meerdere banken een verzoek indienen om een rekening te openen. De rechter vraagt van de ondernemers om aan te tonen dat ze meerdere keren hebben geprobeerd om een rekening af te sluiten. Ze moeten afwijzingen van banken laten zien om een uitspraak te forceren.

Acties vanuit de coffeeshopbranche

Coffeeshops hebben banken nodig om optimaal en transparant te kunnen functioneren. Om iets aan de huidige situatie te doen zijn er vanuit de coffeeshopbranche via een aantal lokale bonden al dan niet in samenwerking met het PCN en de BCD initiatieven gestart om de lucht te klaren. Er wordt contact gezocht met het Ministerie van Financiën, de Nederlandse Vereniging van Banken, , de Vereniging Nederlandse Gemeenten en de formateur van de nieuw te vormen regering om een uitweg te vinden in de bankenproblematiek. Het komt ongelegen dat we het kabinet nu al enkele maanden demissionair is, en de problemen tussen de banken en de coffeeshops voor de samenleving niet direct onder de grootste problemen wordt geschaard.

Voor coffeeshopondernemers is het wellicht een verzachtende gedachte dat de bonden er op dit moment werk van maken om het probleem onder de aandacht te brengen. We zullen op deze website meer nieuws publiceren als de benaderde instanties zich uitspreken.